سلامت الکترونیک چیست؟
گسترش و رشد سریع صنایع انفورماتیکی، مخابراتی و ارتباطی همواره تمام علوم دنیا را با انقلاب و تغییرات اساسی و جدیدی رو به رو می‌کند. تاثیر انقلاب فن آوری ارتباطات و اطلاعات بر روی تمام بخش‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی و غیره بر هیچ کس پوشیده نیست.
با پیشرفت و توسعه فناوری اطلاعات در بخش پزشکی، تحول بسیار بزرگی در سیستم ارائه خدمات درمانی و پزشکی در تمام کشورهای جهان اتفاق افتاده است. در واقع یکی از حوزه های بسیار مهمی که پیشرفت و توسعه فناوری اطلاعات در آن کاربرد دارد، حوزه بهداشت و درمان است.
سلامت الکترونیک (e-Health) یک فرآیند جدید است که از تلفیق انفورماتیک، بهداشت عمومی، پزشکی و تجارت با تکنولوژی‌های مرتبط با شبکه جهانی وب (world wide web) تکامل و ارتقا یافته است. توسعه فنی سلامت الکترونیک از سال 1991 آغاز شده است و با واژه فناوری اطلاعات و ارتباطات در بخش سلامت (Information Comunication Technology) توصیف می‌شود.
در سلامت الکترونیک اطلاعات سلامت و بهداشت برای اهداف آموزشی، مدیریتی و بالینی به صورت دیجیتال و الکترونیکی، انتقال، ذخیره و بازیابی می شوند. در این مقاله قصد داریم درباره تعریف سلامت الکترونیک، تاریخچه سلامت الکترونیک یا e- Health، حوزه‌های سلامت الکترونیک و زیرساخت‌های سلامت الکترونیک اطلاعاتی را تقدیم شما کنیم.
تعریف سلامت الکترونیک
عبارت سلامت الکترونیک امروزه کاربرد زیادی دارد و خدمات جدید حوزه خدمات سلامت و بهداشت، بیشتر به سمت دیجیتالی شدن پیش می‌رود. چند سال پیش سلامت دیجیتال بیشتر به خدماتی اشاره می‌کرد که فقط به سلامت مربوط می‌شد.
اما امروزه تعاریف جامع‌تری برای این عبارت وجود دارد. e-Health یا سلامت الکترونیک عبارت است از: کاربرد اصول، فناوری اطلاعات و راهکارهای موجود برای بهتر شدن وضعیت سلامت اجتماع و مدیریت ارائه انواع خدمات پزشکی برای افزایش قدرت و تاثیر ارتباط میان پزشکان، بیماران، کارفرمایان، بیمه‌ها، داروخانه‌ها و غیره. در مفهوم گسترده‌تر واژه سلامت دیجیتال یا الکترونیک در کنار توسعه فناوری، زمینه را برای انتقال و ارتقای منطقه‌ای و بین‌المللی مراقبت‌های بهداشتی و پزشکی از طریق فناوری اطلاعات و ارتباطات فراهم کرده است.
تاریخچه سلامت الکترونیک یا e-Health
در دهه نود میلادی کلمه e-Health یا سلامت الکترونیک یک واژه عمومی محسوب می‌شد و به تمام مسائلی که بین پزشکی و کامپیوتر مشترک هستند، اطلاق می‌شد. واژه e-Health ابتدا در بخش صنعت و تجارت مورد استفاده قرار می‌گرفت و کاربرد علمی نداشت.
در دهه نود به تمام خدمات اینترنتی مرتبط با سلامت جامعه سلامت الکترونیک می‌گفتند. اما با گسترش یافتن اینترنت در جوامع مختلف و زیاد شدن تعداد کاربران اینترنتی سلامت الکترونیک نیز دچار تحولات زیادی شد و به زیرشاخه بهداشت عمومی و یک واژه آکادمیک و علمی تبدیل شد.
گروهی از متخصصان و دانشمندان در ابتدا با ورود این واژه به عرضه خدمات پزشکی مخالفت می‌کردند و معتقد بودند که e-Health یک واژه تجاری است. اما به مرور زمان گسترش دامنه کاربرد سلامت الکترونیک باعث شد که امروزه در بانک اطلاعات پزشکی جهان یا medline مقاله‌های زیادی درباره سلامت الکترونیک وجود داشته باشد.
بیشتر از 90 درصد پزشکان عمومی در انگلیس و 95 درصد پزشکان نروژی برای مراقبت‌های بالینی بیماران از کامپیوتر استفاده می‌کنند. سلامت الکترونیک به کامپیوترهای موجود در مطب پزشکان محدود نمی‌شود بلکه شامل ارائه اطلاعات سلامت برای تمام شهروندان و ابزارها و دستگاه‌های خاصی را که برای جذب داده بیوسیگنال‌ها در بدن انسان قرار می‌گیرند، نیز می‌شود. ابزارهای الکترونیک نقش مهمی در مدیریت و اجرای خدمات سلامتی و اجرای مراحل جراحی دارد.
حوزه‌های سلامت الکترونیک
توانمند سازی
دانش پایه و اطلاعات پزشکی و بهداشتی مورد نیاز از طریق شبکه‌های اطلاعاتی و اینترنت در اختیار همه مردم قرار گرفته است. قرار گرفتن اطلاعات پزشکی در دسترس همگان، راه‌های نوینی در جامعه اطلاعاتی برای درمان بیمار محور ایجاد می‌کند. مردم در کشورها و جوامعی که اطلاعات کافی و درست را درباره مراقبت از سلامت دارند، نسبت به جوامع دیگر کمتر بیمار می‌شوند. مردم این جوامع به دلیل اطلاعات بالا و کسب مهارت‌های لازم در صورت ابتلا به بیماری، در زمان مناسبی به پزشک و متخصص مراجعه می‌کنند. با استفاده از حوزه توانمند سازی و با بالا رفتن اطلاعات مردم جوامع مختلف درباره حوزه سلامت، محیط های بهداشتی و بیمارستان‌ها دیگر به دلیل مراجعه غیر ضروری شلوغ نمی‌شود. بیماران توصیه‌های لازم را در مورد بیماری‌ها و عوارض بعد از آن را از طریق مراجعه به اینترنت کسب می‌کنند.
تبادل اطلاعات بین موسسات بهداشتی
یکی دیگر از حوزه‌های سلامت الکترونیک تبادل اطلاعات بین موسسات بهداشتی می‌باشد. در این حوزه اسناد پزشکی و اطلاعات بین موسسه‌های بهداشتی و درمانی مختلف تبادل می‌شود. با تبادل اطلاعات موسسات با آخرین تغییرهای دارویی، آموزش‌های مراقبتی و پرستاری جدید، نسخه‌های درمانی و اطلاعات جدید دیگر آشنا و آگاه می‌شوند. بانک‌های اطلاعاتی این موسسات موسوم به Data Base همواره آپدیت شده و در اختیار پزشکان و همکاران آن‌ها در سراسر جهان قرار می‌گیرد.
حوزه اصول اخلاقی
سلامت الکترونیک باعث ایجاد الگوهای جدید ارتباطی در بین تمام پزشکان و ارتباط بین بیمار و پزشک شده است. این موضوع تهدیدها، تحولات و فرصت‌ها وچالش‌های جدیدی را از لحاظ اخلاقی به وجود آورده است. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها بحث اصول اخلاقی در درمان‌های آنلاین است. در ارتباط بین پزشک و بیمار با استفاده از فرآیند سلامت الکترونیک، اطلاعات بیمار و مهارت‌های تخصصی پزشکان باید بین آن‌ها محرمانه باقی بمانند.
کارایی
قابلیت‌هایی مانند سرعت بالا در تحلیل و پردازش اطلاعات پزشکی، توانایی انجام عملیان در حجم‌های بالا باعث می‌شود که استفاده از کامپیوتر در ارائه و مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، پیشرفت چشمگیری داشته باشد و قدم بسیار موثری در راه پیشرفت و توسعه بردارد.
اولین اصل در عرصه ارائه خدمات بهداشتی و درمانی، جمع‌آوری اطلاعات مفید و مناسب می‌باشد. در گذشته جمع‌اوری اطلاعات درباره یک بیماری جدید زمان زیادی را به خود اختصاص می‌داد اما با کارایی سلامت الکترونیک امروز این اقدام فوری و به سرعت قابل انجام است.
آموزش آنلاین
یکی از حوزهای سلامت دیجیتال حوزه آموزش آنلاین online است. این حوزه ارتباط نزدیکی با آموزش الکترونیکی E-Learning دارد. در این بخش متون آموزش سلامت، آموزش‌های پزشکی، اطلاعات بهداشتی، پزشکی و درمانی و همچنین اطلاعات پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های مختلف با روش آنلاین و به صورت صدا، تصویر، متن، فیلم بر روی شبکه جهانی اینترنت قرار می‌گیرد.
تا تمام کاربران به طور آنلاین به این آموزش‌ها دسترسی داشته باشند. علاوه بر این جدیدترین یافته‌ها و مسائل پزشکی در سراسر جهان بر روی شبکه جهانی اینترنت قرار می‌گیرد تا متخصصان و پزشکان در سراسر دنیا طبق این اطلاعات، دانش خود را به روز کنند.
گسترش جغرافیایی در حیطه مراقبت‌های پزشکی
یکی از حوزه‌های مهم سلامت الکترونیک گسترش مراقبت‌های پزشکی در تمام نقاط جهان بدون در نظر گرفتن مرزهای جغرافیایی می‌باشد. در واقع پزشکان با استفاده از سیستم سلامت الکترونیک قادرند تا به راحتی اطلاعات و مراقبت‌های پزشکی را از طریق اینترنت و به صورت آنلاین در دسترس بیمارانی قرار دهند که حضور فیزیکی در مطب ندارند. با ارتباط مجازی می‌توان یک بیمار را در دورترین کشورهای جهان نیز تحت درمان قرار داد. با استفاده از این مزیت سطح سلامت بهداشتی جهان افزایش می‌یابد.
ایجاد ارتباط جدید بین پزشک و بیمار
سلامت الکترونیک باعث برقراری یک ارتباط جدید بین پزشک و بیمار شده است. این ارتباط به صورت 24 ساعته است و در روزهای تعطیل نیز می‌توان آن را انجام داد. بیماران از طریق آدرس الکترونیکی پزشک خود، می‌توانند به جدیدترین اطلاعات ارائه شده راجع به بیماری خود دسترسی داشته باشند.
علاوه بر این بروز علائم و نشانه‌های جدید بیماری در بدن خود به صورت آنلاین به پزشک معالج خود اطلاع دهند. پزشک نیز نکات مهم و توصیه‌های لازم را به صورت آنلاین به بیمار ارائه می‌دهد. در این ارتباط جدید دیگر نیازی به حضور فیزیکی پزشک و بیمار در کنار یکدیگر نیست. در صورتی که حال بیمار وخیم شود، با ارسال یه پیام به پزشک از او درخواست میکنه که به آدرس منزل یا محل کار بیمار مراجعه کند و به صورت فیزیکی به معاینه بیمار بپردازد.
معالجات مبتنی بر مدارک پزشکی
انجام معالجات پزشکی در محیط سلامت الکترونیک بر اساس مستندات شکل می‌گیرد. ارائه روش درمانی خاص برای بیمار باید طبق آخرین و جدیدترین یافته‌های علمی و پزشکی دنیا باشد. پیش بینی روش‌های درمانی هم باید با آخرین دانش واطلاعات پزشکی مطابقت داشته باشد. این حوزه نیاز به پیشرفت‌های بیشتری دارد و بستر علمی آن نیز جای رشد دارد.
با کیفیت‌تر شدن خدمات سلامت
مقایسه بین ارائه‌کنندگان خدمات و اطلاعات درمانی و بهداشتی با وجود امکان ثبت و نگهداری این اطلاعات با استفاده از سلامت الکترونیک، کار راحتی شده است. با انجام مقایسه مشتری‌ها به سوی مراکز خدماتی با کیفیت‌تر می‌روند. وقتی مردم برای گرفتن نوبت، اعلام نتایج ازمایشگاهی و بررسی روش‌های درمانی از طریق اینترنت مراکز باکیفیت را انتخاب می‌کنند، مراکز دیگر نیز با ایجاد حس رقابت به سمت با کیفیت‌تر شدن خدمات خود گام برمی‌دارند.
افزایش عدالت و دسترسی همه به خدمات درمانی
یکی از حوزه‌های سلامت الکترونیک افزایش عدالت است. با افزایش میزان دسترسی همه افراد به خدمات و سرویس‌های درمانی و بهداشتی در هر نقطه از جهان باعث تامین عدالت شده است. این خدمات عبارتند از: مشاوره‌های ابتدایی و ساده و معالجات پیشرفته و درمان بیماری‌های مزمن. با به وجود آمدن این عدالت مردم دورافتاده‌ترین نقاط جهان نیز می‌توانند از سلامت الکترونیک بهره‌مند شوند.
زیر ساخت‌های سلامت الکترونیک
سلامت الکترونیک رابطه تنگاتنگی با فرهنگ و زیر ساخت‌های الکترونیکی کشورها دارد. برای برقرار کردن نظام سلامت دیجیتال در هر کشوری، زیر ساخت‌های اینترنتی و مخابراتی نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند.
سایت‌های ارائه دهنده اطلاعات درمانی و پزشکی، تعداد کاربران استفاده کننده اینترنت، میزان نفوذ اینترنت در کشور، سرویس‌های اینترنتی و… عوامل مهمی هستند که در توسعه سلامت الکترونیک اهمیت دارند. نقش سازمان‌ها و وزارتخانه‌هایی مانند وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) و سازمان‌های مرتبط را در توسعه سلامت دیجیتال نباید نادیده گرفت.
جمع بندی
موضوع مقاله‌ای که مطالعه کردید درباره مبحث سلامت الکترونیک بود. در این مطلب سایت نگاه آرمانی توضیح دادیم که با استفاده از ارائه خدمات درمانی و پزشکی با کمک اینترنت می‌توان کمک زیادی به سلامت جوامع مختلف در سراسر جهان کرد. به طور کلی سلامت الکترونیک مزایای زیادی دارد. کارایی بالا، آموزش آنلاین، تبادل اطلاعات بین موسسات بهداشتی، توانمندسازی، گسترش جغرافیایی، ایجاد ارتباط جدید بین بیمار و پزشک، افزایش عدالت، باکیفیت‌تر شدن خدمات سلامت از حوزه‌های سلامت الکترونیک هستند. امیدواریم از خواندن این مطلب استفاده لازم را برده باشید.
برای کسب اطلاعات بیشتر صفحه رسمی اینستاگرام نگاه آرمانی را دنبال کنید
