ارتباطات انسانی نقش مهم در زندگی ما ایفا می کنند و آشنایی با اصول ارتباطات انسانی می تواند در زندگی شخصی، در محیط کار و بیزینس نیز به ما کمک کند. این مطلب نگاه آرمانی که در خصوص ارتباط انسانی و انواع ارتباطات انسانی نوشته شده است را از دست ندهید. در این مطلب ضمن تعریف ارتباطات انسانی، به معرفی انواع ارتباطات انسانی پرداخته ایم.
آموزش اصول ارتباط انسانی یکی از مواردی است که در آموزش کارکنان مراکز درمانی توسط نگاه آرمانی انجام می شود. با خدمات آموزش کارکنان خدمات درمانی توسط نگاه آرمانی بیشتر آشنا شوید.
ارتباطات انسانی چیست ؟
ارتباطات کلمه لغت Communication و ریشه آن کلمه لاتین Communist می‌باشد. که به تفاهم و اشتراک فکر می‌توان ترجمه نمود. لذا وقتی با شخص ارتباط برقرار می‌نمائیم در حقیقت برقراری یک نوع اشتراک فکر و تفاهم اندیشه با اوست.
ارتباط جریان دوطرفه‌ای است که طی آن دویا چند نفر به تبادل افکار نظریات، احساسات و حقایق می‌پردازد و از طریق به کار بردن پیام‌هایی که معنایش برای آنها یکسان است به انجام این امر مبادرت می‌ورزند و هرگونه انتقال پیام بین فرستنده از یک طرف و گیرنده از طرف دیگر ارتباط محسوب می‌شود، چه فرستنده انسان باشد چه یک دستگاه مکانیکی، ارسطو فیلسوف مشهور، هدف ارتباط را جستجو برای دست‌یافتن به کلیه وسایل و امکانات موجود برای ترغیب و اقناع دیگران می‌داند، به این صورت که برقرار کننده ارتباط از هر راه و یا وسیله‌ای که امکان داشته باشد طرف مقابل ارتباط یا مخاطب خود را تحت نفوذ در آورده نظر و عقیده خود را به او می‌قبولاند.
دانشمندان مقصود از برقراری ارتباط را موارد زیر می‌دانند:
۱- شناخت اوضاع و احوال و آشنایی با حوادث و وقایع
۲- ترغیب دیگران به قبول یک فکر و عقیده خاص و اقناع آن
۳- سرگرمی و تفریح
انواع ارتباطات انسانی
در مقوله انواع ارتباط و تقسیم‌بندی آن میان دانشمندان علوم ارتباطات اتفاق نظری وجود ندارد و در این زمینه نظرات مختلفی ارائه شده است اما به طور کلی می‌توان به انواع ارتباط زیر اشاره کرد:
ارتباط خصوصی و بدون واسطه
ارتباطی است رو در رو که طی آن پیام بدون واسطه و مستقیم بین پیام گیرنده و پیام‌دهنده مبادله می‌شود، این نوع ارتباط ویژگی‌هایی دارد:
- فرصت جابجایی پیام‌گیرنده و پیام‌دهنده
- فرصت تصحیح یکدیگر
- ارتباط چهره به چهره و عمیق
- قابل رؤیت بودن آثار پیام
ارتباط جمعی یا عمومی
ارتباط جمعی یا عمومی تعبیر جدیدی است که جامعه‌شناسان برای مفهوم Massmedia بکار برده‌اند. ارتباط جمعی یا عمومی انتقال اطلاعات با وسایلی چون (روزنامه، کتاب، امواج، رادیو و تلویزیون و …) برای گروه کثیر و غیرمحدودی از مردم با سرعت زیاد است.
ارتباط نوشتاری
ارتباط نوشتاری ارتباطی است که در آن اطلاعات از طریق قلم به کاغذ نقش می‌بندد (مانند نامه – روزنامه – کتاب و …)
ارتباط غیر نوشتاری
ارتباطی است که اطلاعات و افکار از طریق امواج (مانند رادیو – تلویزیون – تلفن – تلگراف و …) میان مردم مبادله می‌شود.
ارتباط ملی
ارتباطی است که پیام، اطلاعات و مفاهیم از طریق وسایل ارتباط جمعی نظیر رادیو و تلویزیون و مطبوعات در چهارچوب جغرافیایی یک کشور منتشر می‌شود.
ارتباط فرا ملی
پیام‌ها و اطلاعاتی که از طریق ماهواره‌ها مرزهای جغرافیایی را در می‌نوردد و موجبات نزدیکی میان انسانها بر روی کره زمین می‌شود (مانند تلویزیون آسیایی و اروپایی و تلویزیون‌های بدون مرز و … )
ارتباط کلامی
در این نوع ارتباط، اطلاعات و افکار از طریق زبان و گفتار منتقل می‌شود (نظیر تلفن و تلگراف)
ارتباط غیر کلامی
ارتباطی است که مفاهیم و معانی از طریق زبانی و گفتاری میان انسانها منتقل می‌شود (نظیر عکس – تصویر – فیلم و رنگ‌ها و لباس)
ارتباط انسانی
اطلاعات و مفاهیمی که میان دو انسان رد و بدل می‌شود (مانند نامه – تلفن)
ارتباط ابزاری یا ماشینی
در این نوع ارتباط که درست برعکس ارتباط انسانی است گردش اطلاعات میان دو ابزار یا ماشین رد و بدل می‌شود (نظیر انتقال اطلاعات مخزن به بلندگو یا صفحه تلویزیون)
ارتباط زمانی
ارتباطی است که انتقال اطلاعات باید در زمان معینی انجام گیرد در غیر این صورت ارزش چندانی ندارد. (مانند گزارش‌های خبری)
ارتباط غیرزبانی
برعکس ارتباط زمانی محدود به زمان خاصی نیست و اطلاعات آن می‌تواند پیوسته معتبر باشد (مانند کتابخانه)
ارتباط سازمانی
در ارتباط سازمانی انتقال اطلاعات و دریافت پیام به امکانات گسترده فنی و برنامه‌ریزی و سازماندهی و نیز بودجه و پرسنل و … نیاز دارد (مانند رادیو – تلویزیون – تلکس – فاکس)
ارتباط غیر سازمانی
ارتباطی است که به امکانات فنی و بودجه و سازماندهی و مقررات نیاز ندارد (مانند نامه و گفت و شنودهای حضوری)
ارتباط نمادین
ارتباطی است که طی آن پیام‌ها در قالب علایم و نشانه‌ها از طریق حواس فرد دریافت می‌شود (مانند حالات چهره پیام دهنده و لحن و طنین صدا، حرکات و ژست) این عوامل بخشی از پیام‌ها هستند که پیام‌گیر آن را نشانه‌خوانی می‌کند و این حالات و حرکات می‌تواند در فرهنگ‌های مختلف معانی متفاوتی داشته باشد.
فرا ارتباط
در این نوع ارتباط فقط جزیی از پیام را پیام‌دهنده می‌دهد ولی پیام‌گیر تمام پیام را در می‌یابد.
ارتباط احساس برانگیز
ارتباطی که به هنگام انتقال پیام به معانی دقیق پیام اندیشیده نمی‌شود و بیشتر به ضرب آهنگ‌ها تکیه می‌شود (مانند ذکر مصائب که علما و مداحان در آخر منابر می‌خوانند.
درک فرد مقابل، گاهی بزرگ در ارتباطات انسانی
ارتباطات یعنی نشان دادن اینکه افراد چگونه فکر می‌کنند. مردم از کلمات و اطلاعات متشابه فهم مختلفی دارند. کلمات فاقد معنی نیستند، معانی امور شخصی هستند و بین افراد مفهوم متفاوتی دارند.
ما وقتی می‌توانیم به ارتباط مناسبی دست یابیم که تصویری را که در ذهن مخاطب شکل می‌گیرد، بفهمیم.
برخی اشخاص از طریق اشکال متوجه مفاهیم می‌شوند و برخی از طریق کلمات و برخی از طریق نوع بیان و یا حرکات بدن. بیشتر اختلالاتی که در ارتباط برقرار کردن به وجود می‌آید از همین سوء تفاهم‌ها در فهم معنی پیام‌های ردو بدل شده نشأت می‌گیرد.
مثال آن سه نفر در یکی از داستان‌های مثنوی که هرسه مفهوم انگور در ذهن داشتند اما هریک آن را به نامی متفاوت می‌خواندند نیز، دقیقاً اشاره‌ای به همین موضوع در برقراری ارتباط است.
اگر می‌خواهیم در هر سطحی ارتباط خوبی برقرار کنیم، باید بتوانیم نوع فکر کردنمان را برای طرف مقابل به خوبی تصویر کنیم تا آن را درک کند. این گام مهمی در ارتباط برقرار کردن است اما چگونه؟ جواب این پرسش روش‌هایی است که به کار خواهیم گرفت تا آنچه را که منتقل می‌کنیم برای افراد دیگر قابل فهم باشد البته این کار به راحتی امکان‌پذیر نیست اما در این کار باید صبور بود.
گفت و گو و محاوره، قلب ارتباطات انسانی
از کجا باید شروع کرد؟ این پرسشی است که همواره برای کسانی که در یک سازمان نقش ارتباط‌گر را به عهده دارند و یا همه کسانی که در تعامل با دیگر افراد هستند به وجود می‌آید. جواب، اما تنها یک کلمه است: گفت و گو.
گفت و گو نقطه آغازین هر ارتباطی است. گفت و گو بهترین و اصلی‌ترین و البته پیچیده‌ترین شکلی است که به وسیله آن می‌توان با افراد ارتباط برقرار کرد و بسیار انعطاف‌پذیر و پویا است. همواره در نظر داشته باشید که سازمان شما در اصل شبکه‌ای از محاورات و گفت و گوها را تشکیل می‌دهد.
بدون گفت و گوهای اثربخش کارها به پیش نخواهد رفت و در راستای رسیدن به اهداف سازمانی موفق نخواهید بود. گفت و گو بهترین وسیله برای ایجاد فهم مشترک از مفاهیم است و راه‌های دیگر برقراری ارتباط مانند: مصاحبه، ارائه گزارش، مطالب نوشته شده، همه وابسته به آن هستند.
اگر در پی برقراری ارتباط بهتری هستیم باید بتوانیم مهارت‌های گفت و گو و محاوره خود را افزایش دهیم. در مدیریت سازمان‌های کوچک، محاورات موفق را از ابزارهای مدیریت می‌دانند که در ساختن یک ارتباط موفق با همکاران، مخاطبان سازمان، کمک دهندگان و داوطلبان نقش مؤثری ایفا می‌کند و از این طریق دستاوردهای مختلفی را به همراه می‌آورد.
به این وسیله متوجه می‌شویم مردم چگونه فکر می‌کنند. چگونه احساس می‌کنند، چگونه برای پیشبرد اهداف خود و یا سازمانشان اقدام می‌کنند و چگونه کارهای خود را انجام می‌دهند. از این طریق می‌توانیم روی افراد نفوذ کنیم و یا تحت تاثیر افراد دیگر قرار بگیریم. گفت و گو همچنین راهی برای حل مشکلات، همکاری کردن و خلق فرصت‌های جدید است.
تحقیقات نشان می‌دهد که بسیاری از مردم تمایل دارند گفت و گوهای بهتری داشته باشد. این بدان معناست که افزایش مهارت‌های ارتباطی از طریق گفت و گو برای بسیاری از مردم ضروری به نظر می‌رسد.
محاوره چیست؟
محاوره و گفت و گو را رقص کلمات می‌نامند. یک محاوره حتی در اشکال ساده‌اش قواعد و استانداردهای خاصی دارد. انواع مختلف محاوره نیز نیازمند قواعد مخصوص به خود است. بعضی مواقع مفاهیم کلی از آن استنباط می‌کنیم و دربرخی دیگر مانند جلسات به جزئیات می‌پردازیم. در ساده‌ترین حالت محاوره یک عمل پویا بین گفتن و شنیدن است. بدون شنیدن هیچ گفت و گویی انجام نمی‌شود. به وسیله شنیدن است که زمینه‌های مشترک شکل می‌گیرد و فهم مشترکی نسبت به آنچه مورد گفت و گو قرار می‌گیرد و دو طرف در جستجوی آن هستند، به وجود می‌آید.
اگر تلاش می‌کنید مهارت‌های محاوره‌ای خود را افزایش و ارتقاء بخشید باید مهارت‌های شنیدن خود را مورد توجه قرار دهید. یک شنونده خوب می‌تواند با نحوه شنیدن، به وسیله نگاه داشتن نگاه و تمرکز بر مخاطب، حرکات بدن، با جنباندن یا تکان دادن سر و دست و یا نوشتن برخی نکاتی که گفته می‌شود.
رفتار گوینده را کنترل کند، در عین حال اگر در هنگام شنیدن، اظهار نظری کنید که گوینده احساس کند حرف بی ربطی زده شده است به اینکه با دقت به حرف‌های او گوش می‌کنید شک خواهد کرد و احتمالاً سوء تفاهم خواهد آفرید. وقتی هم که حرف دیگری را قطع می‌کنید نشان می‌دهید که دیگر مایل به ادامه سخن گفتن وی نیستید و اگر چنین میلی ندارید باید احتیاط کنید.
بنابراین محاوره پایه ارتباط است. اما در خیلی از مواقع به آن اهمیت چندانی داده نمی‌شود و بسیاری از سوء تفاهمات از همین جا نشأت می‌گیرد.
همچنین بدانید:
سئو سایت پزشکی توسط تیم نگاه آرمانی
مشکلات مجاوره در ارتباطات انسانی
حتماً زمان‌هایی را به یاد می‌آورید که در میانه یک گفت و گو دچار مشکل شده‌اید و ادامه آن را امکان‌ناپذیر و یا بدون فایده یافته‌اید. این موضوع اگر حتی در زندگی روزمره در برخی موارد قابل ترمیم باشد و هزینه‌هایی را برای افراد ایجاد نکند اما در روند حرکت سازمان شما می‌تواند در بسیاری از موارد اثرات مخربی برجای بگذارد. اما دلایلی که منجر به شکست یا بی‌ثمری یک محاوره می‌شوند را شاید بتواند در عناوین زیر خلاصه کرد:
- محتوا
- نوع رابطه
- ساختار
- رفتار
اینها چهار بعد یک محاوره هستند. با توجه به این عوامل متوجه می‌شوید که یک محاوره چگونه عمل می‌کند.
محتوا
همه محاوره‌ها یک محتوا دارند. یعنی به دلیلی محاوره صورت می‌گیرد. نمی‌توان گفت محاوره در خلاء انجام و فقط اطلاعات تبادل می‌شود. بعضی از گفت و گوها به این خاطر با مشکل مواجه می‌شوند که یکی از طرفها یا دو طرف، موضوع گفت و گو را فراموش می‌کنند.
اگر یکی از طرفین به هر دلیلی متوجه نباشد که چرا گفت و گو را آغاز کرده است، طرف مقابل را دچار سوء‌تفاهم خواهد کرد. اگر از برخی لجاجت‌ها برای ادامه‌ی محاوره صرف نظر کنیم که به صورت تعمدی صورت می‌گیرد، از عوامل دیگری که محاوره را با مشکل مواجه می‌کنند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- اختصاص ندادن زمان کافی برای محاوره
۲- برقراری گفت و گو در زمان نامناسب
۳- گفت و گو کردن در یک مکان نامناسب، شلوغ و پر سر و صدا
یکی از موضوعات مهم دیگری که باید توجه کنیم پیش‌فرضهایی است که ما معمولاً با خود همراه داریم و در گفت و گو ممکن است تحت تاثیر آن قرار بگیریم. اگر این پیش فرضهای سئوال نشده را در نظر نگیریم در گفت و گو و محاورات خود با مشکل مواجه می‌شویم. برای مثال همواره فرض می‌کنیم:
۱- دو طرف می‌دانند درباره چه چیزی گفت و گو می‌کنند.
۲- به موافقت نیاز داریم.
۳- می‌دانیم طرف مقابل به موقعیتی که در آن هستیم چه نگاهی می‌کند.
۴- نباید به احساساتمان اجازه بدهیم که کنترل گفت و گو را دردست بگیرد.
۵- نباید از سرزنش کردن طرف مقابل برای ایجاد یک راه حل استفاده کنیم.
۶- عمیقاً صادق باشیم.
۷- به حل مشکل یا دغدغه طرف مقابل علاقمند باشیم.
بعضی پیش‌فرض‌ها به ادامه گفت و گو کمک می‌کنند و بعضی‌ها هم مخل آن می‌شوند. بستگی به نوع فکر کردن آدم‌ها دارد که به تعداد انسانها می‌تواند متفاوت باشد. اما در هر صورت باید پیش‌فرض هایمان را به گونه‌ای مرتب کنیم که ادامه گفت و گو و دستیابی به نتیجه دلخواهمان را امکان‌پذیرکند.
نوع رابطه
نوع رابطه با طرف مقابل می‌تواند ظرفیت یک گفت و گو را مشخص کند. بستگی به نوع رابطه‌ای که داریم معمولاً شیوه‌های مختلفی را برای گفت و گو انتخاب می‌کنیم. اما همواره به یاد داریم که گفت و گو راهی برای برقراری ارتباط، ترمیم و یا تغییر دادن آن است.
گفت و گو معمولاً تحت تاثیر رابطه و نسبت طرفین با یکدیگر و ابعاد زیر قرار دارد:
– مقام و شأن
– توان و قدرت (مالی، سیاسی، اجتماعی و …)
– نقش
– علاقه‌مندی
این عوامل حدود و مرزه
همچنین بخوانید:
2 نظر در “اصول ارتباطات انسانی”
عالی بود
درود